آذربایجان سؤزو ایله باغلی بعضن منفی تپکی‌لرله قارشیلاشیریق. تورک‌لوک‌له آذربایجانلی‌لیق قارشی‌قارشییا قویولماق‌لا بو تپکی‌لرحیاتا کئچیریلیر. سبب ایسه "آذری" آدلانان دیل و کیملیکدن یاخا قورتارماق‌دیر.
بیرینجیسی، بو یئرین تاریخی آدی آذربایجان‌دیر. اؤتن یوز ایلده گوج قورولوش‌لاری همیشه بو آددان قورخو کئچیرمیش‌لر. یئری گلدیکده ایسه بو آدی کؤلگه‌ده ساخلامیشلار. آذربایجان آدی‌نین زنگان و اردبیل ایالت‌لری اوزه‌ریندن گؤتورولمه‌سی بو قورخودان ایره‌لی گلمیشدیر. مسئله‌نین کؤکو بوندان دا درین‌دیر. موساوات حؤکومتی‌نین آذربایجان سؤزنونو بیر دؤولت‌ـ‌میللت آدی کیمی رسمیته تانیدیغی گوندن قارشی‌دورمالار باشلانمیشدیر. بئله کی، پان‌ایرانیست چئوره‌لر، یالان اولاماسین، بیر مئشه‌لیک قلم کاغیذ کورلایاراق "آذربایجان" آدی علیهینه موحاریبه آپارمیشلار. باسقی‌نین آغیر اولدوغوندان، شیخ محمد خیابانی "آذربایجان" یئرینه اؤز حؤکومتنیه "آذریستان" دامغاسینی وورموشدو.
ایکینجیسی، "آذربایجان" اوزه‌رینده وورغو [تأکید]، قاشقای کیمی تورک‌لری دیشلاماق آنلامینا گله بیلر. لاکین، آذربایجان سؤزو قاشقای‌لار، خلج‌لر و خوراسان تورک‌لرینی احاطه ائتمیر. بو اوزدن تورکمن‌لرله یاناشی دؤرد باشقا تورک توپلوم‌لارینی بیر کاتئگوریده بیرلشدیرمک اوچون بیر آد اوزه‌رینده اوزلاشمالیییق. آنجاق جوغرافی سپه‌لنمه‌لره باخمایاراق، بوتون شیمال غرب بؤلگه تورک‌لری‌نین میللی آدی آذربایجان کیمی سسلنمه‌لی‌دیر. بو آد تهراندان تبریزه، ساوه‌دن آستارایا قده‌ر کئچرلی‌دیر.
اوچونجوسو، سؤزسوز دیلیمیزین آدی تورکجه‌دیر. لاکین آیری آیری سبب‌لره گؤره،هر بیر دیلین ایچه‌ریسینده چئشیدلی لهجه‌لر و آغیزلار یارانیر. آغیزلار بللی‌دیر: تبریز آغیزی، قاراداغ آغیزی و موغان آغیزی. لاکین لهجه دیلین بیر قولودور. لهجه‌لر تاریخ گئدیشینده دیلدن آیریلاراق فرقلی بیچیمده گلیشیرلر. اؤرنه‌یین، تورکجه‌نین چئشیدلی قول‌لاری واردیر: اؤزبک، قیرقیز، قازاخ، آذربایجان و آنادولو تورکجه‌لری. علمی باخیمدان بونلارین هامیسی تورکجه‌دیر. آما بونلاری آدلاندیرماقدا یالنیز "تورکجه" سؤزوندن یارارلانیرساق مقصدیمیزی یترینجه چاتدیرا بیلمه‌یه‌جه‌ییک. مثلا تورکجه‌نین آیری آیری قول‌لاریندا بیر سؤزجوک دییشیک بیچیمده سسله‌نیر. بیزده کی "گلمک " سؤزو، ایستانبول تورکجه‌سینده "گئلمئک"، اویغور تورکجه‌سینده "کالماک" و اؤزبک تورکجه‌سینده "کئلماک" سسله‌نیر. همین چشیدلی‌لییی بیر آدین شمسیه‌سی آلتینا سیغیشدیرماق اولماز.
عیناد گؤستره‌رک بونلارین هامیسینی یالنیز تورکجه آدلاندیریرساق، اؤزوموزو قارشیلیقلی آلقی [ادراک] دقیقلیییندن محروم ائتمیش اولوروق. بونون اوچون، لازیم گلدیکده، بؤیوک تورکجه‌نین قول‌لاری آراسیندا بو قولون دا بیر آدی اولمالی‌دیر. بو آد چوخدان یئرینه دوشموشدور: آذربایجان تورکجه‌سی.
سون سؤز:
کسروی‌نین قونداردیغی "آذری" سؤزو بیزی ائدیلگن [انفعالی] بیر مؤوقعه سوروشدورمه‌مه‌لی‌دیر. دیلیمیزین آدی آذری دئییل، آذربایجان تورکجه‌سی‌دیر. بو یورددا یاشایان اینسان‌لار آذری دئییل، تورک‌دورلر. بوتون بونلارا باخمایارق، یاشادیغیمیز بؤلگه‌نین میللی آدی آذربایجان‌دیر. منجه بعضی آذربایجان تورک‌لری‌نین بو آددان اوشونمه‌سی یئرسیزدیر. "یاشاسین آذربایجان!" بوتون آذربایجانا یاراشیر.
____________________________
* دوست‌لارین بیری‌نین منه یازدیغی خصوصی مساژیندا بئله بیر عیبارت یئر آلیب: «آذربایجان، خمسه و شیروان». مقصد آیدین‌دیر. آذربایجانی کیچیلتمک، زنگانی و قوزئی آذربایجانی باشقا آدلا سسله‌مک. پان‌ایرانیست‌لر ده ائله بونو ایسته‌ییر
@eyvaztaha
www.telegram.me/eyvaztaha
دوشنبه 11 مرداد 1395